Decydując się na naukę języka pozaeuropejskiego zadajemy sobie często naturalne pytanie: po co mi to? Co mi to da? Czy ma sens inwestować czas, energię i pieniądze w coś tak „egzotycznego”? Nie inaczej jest, gdy zastanawiamy się nad nauką hindi… Po co to komu? Z kim ja będę o tym rozmawiać? I czy nie wystarczy angielski? W tym tekście postaramy się pokazać, w jakich obszarach znajomość hindi może być przydatna.
Najbardziej powszechny język
Język hindi to jeden z bardzo wielu języków indyjskich. Jest to jednak język szczególny ze względu na swój status oraz powszechność. Współczesne standardowe hindi jest oficjalnym językiem Republiki Indii oraz jednym z kilkunastu języków konstytucyjnych tego kraju. Mówi się, że jako pierwszego języka używa go ok. 325 mln ludzi! Jako języka drugiego dodatkowo około 270 mln. Daje to łącznie ponad pół miliarda osób, które mają wysokie kompetencje komunikacyjne w hindi. A i to nie są wszyscy, którzy znają ten język. Znajomość hindi zatem daje przede wszystkim możliwość komunikowania się z ogromną częścią mieszkańców naszego globu zamieszkujących zresztą nie tylko Indie…
No właśnie! Gdy myślimy o hindi – często błędnie określonym po prostu jako język indyjski – na myśl przychodzą oczywiście Indie. Ale czy znajomość tego języka przyda nam się w całych Indiach? Albo… czy tylko w Indiach?
Gdzie używany jest hindi?
Jak już wiemy, hindi jest językiem oficjalnym w Indiach. Nie jest językiem narodowym, bo nie jest pierwszym językiem całego narodu. Jego status jest jednak szczególny. Osoby, dla których hindi jest pierwszym językiem, zamieszkują przede wszystkim północne i centralne Indie. Hindi jest językiem urzędowym w kilku indyjskich stanach. Oprócz standardowego hindi na tych terenach funkcjonuje wiele lokalnych form tego języka i dialektów. Ogólnoindyjski standard jest jednak powszechnie znany i rozumiany. Również w stanach północnych Indii, w których hindi nie jest językiem stanowym, jego znajomość jest powszechna. W hindi bez problemu dogadamy się z większością mieszkańców Pendżabu, Gudźaratu czy Bengalu. Sprawa wygląda nieco inaczej na południu Indii. Tutaj dominują niespokrewnione z hindi języki drawidyjskie, a co za tym idzie również nieco odmienna południowoindyjska kultura i tożsamość. Ze względu na agresywne narzucanie hindi przez władze centralne nie jest to język dobrze znany i „lubiany” w stanie Tamil Nadu. Tam z pewnością łatwiej próbować dogadać się po angielsku. Mimo to w wielu stanach Indii południowych, np. Andhra Pradeś, Telangana, Goa czy nawet Karnataka i Kerala może się okazać, że hindi będzie przydatne.
Język angielski w Indiach
Warto też rozwiać pewien mit, jakim jest rzekoma powszechność języka angielskiego w Indiach. Kolonialna obecność Brytyjczyków w Indiach trwała wiele wieków nie powinno zatem nikogo dziwić to, że angielski w Indiach jest naturalny i obecny. Czy jednak aby na pewno aż tak powszechny, jak może się wydawać? Indyjska klasa średnia (o wyższej chyba nie trzeba wspominać) jest w dużej mierze anglojęzyczna. Angielski jest często językiem, w którym odebrało się edukację oraz tym, w którym się pracuje (szczególnie gdy pracuje się w firmie międzynarodowej). Z mieszkańcami dużych indyjskich miast będących w średnim wieku z pewnością po angielsku możemy się porozumieć, ale gdy wyjedziemy z miasta… albo po prostu zejdziemy nieco z głównej ulicy na mniejsze osiedla… może się wtedy okazać, że angielski nam się nie przyda. Często problemem nie będzie to, że nie będziemy zrozumiani. Będziemy, ale druga strona może mieć problem, żeby po angielsku nam odpowiedzieć. Każdy, kto spędził w Indiach trochę więcej czasu poza turystycznymi miejscami albo centrami dużych miast wie, że powszechność angielskiego to mit. Nie jesteśmy w stanie znać wszystkich języków konstytucyjnych Indii… Dlatego podstawowa znajomość popularnego hindi potrafi naprawdę bardzo pomóc.
Hindi a polityka rządu
Druga sprawa z tym związana to bardzo intensywne promowanie j. hindi przez rząd centralny. Obecne władze są bardzo… hindicentryczne. Promowana jest „ogólnoindyjska”, a w praktyce północnoindyjska kultura. A zatem hindi wraca do łask władz i w mniej lub bardziej subtelny sposób podejmuje się starania, by upowszechnić hindi w miejscach, które się mu opierają (np. na południu kraju), a także nadać mu status języka realnie dominującego i ogólnoindyjskiego. Raczej nie uda się to na pełną skalę, ale bez wątpienia obecność hindi nawet w miejscach, w których jego znajomość do niedawna nie była oczywista będzie rosnąć. Hindi zatem w samych Indiach jest językiem najpopularniejszym i jego popularność będzie wzrastać. Czy powinniśmy jednak zatrzymać się na Indiach? To niby oczywiste — hindi w Indiach… Ale czy na pewno?
Hindi na świecie
Granice współczesnych państw Azji Południowej w dużej mierze są pokłosiem czasów kolonialnych i burzliwego końca tej epoki. Nie pokrywają się one z wielowiekowymi naturalnymi granicami obszarów zamieszkania grup etnicznych czy użytkowników danego języka. Dlatego też j. pendżabski używany jest zarówno w indyjskim stanie Pendżab, jak i na znacznym obszarze Pakistanu, a j. bengalski jest narodowym językiem Bangladeszu oraz jednym z najważniejszych języków Indii – stanowym dla indyjskiego Bengalu Zachodniego. Historyczny obszar użytkowania hindi znajduje się w całości na terenie dzisiejszych Indii, ale hindi postrzegane jako język hindustani (sprzed podziału na hindi i urdu) jest językiem ponad regionalnym. Znając hindi z dużym prawdopodobieństwem poradzimy sobie na ulicach Pakistanu, a także ze względu na kulturowe oddziaływanie Indii również w Bangladeszu, Nepalu, a nawet Afganistanie czy części Sri Lanki.
Hindi przydaje się jednak nie tylko, gdy jesteśmy w Azji Południowej. Pamiętajmy, że Indie mają największą na świecie populację obywateli rezydujących poza krajem. Mówi się oficjalnie o 32 mln. Indusek i Indusów mieszkających poza Indiami. Liczba ta jest z pewnością jeszcze większa. Dodajmy do tego pewnie kilka milionów osób, które nie mają obywatelstwa, a pochodzą z rodzin indyjskich w którymś już pokoleniu mieszkających w USA lub Wielkiej Brytanii oraz dzieci z mieszanych małżeństw. To ogromna grupa ludzi. Również w Polsce mieszkają Indusi, którzy przyjechali tu jeszcze w latach 80. lub 90. A także ogromną współczesną diasporę – nie tylko zarobkową. Na polskie uczelnie co roku przyjeżdża kilka tysięcy osób z Indii, a także wielu Nepalczyków. Poza angielskim można z nimi porozumieć się właśnie w hindi. A z pewnością znalezienie rodzimego użytkownika tego języka do ćwiczeń nie jest obecnie takim problemem, jak było jeszcze kilka lat temu.
Hindi w Bollywood
Hindi to nie tylko język codziennej komunikacji. Dla wielu osób motywacją do nauki j. hindi jest zainteresowanie kinem Bollywood powstającym w tym właśnie języku. I nic w tym złego. Kino indyjskie (nie tylko bollywoodzkie) jest najważniejszym medium kulturowym w Indiach. To kino stanowiło i stanowi wyraz postaw kulturowych: zarówno tych wyidealizowanych, które mają być wzorem dla odbiorców, jak i tych zgodnych z nie zawsze tak kolorową indyjską rzeczywistością. Kino jest niezwykle ważne, a w północnych i centralnych Indiach dominuje właśnie to powstające w hindi (z elementami j. urdu). Znajomość hindi pozwala na nieporównywalnie lepszy odbiór i rozumienie indyjskich filmów, które dostępne są na Zachodzie z często bardzo kiepskiej jakości napisami po angielsku lub polsku. Ponowne odkrywanie znanych piosenek w czasie nauki hindi daje wiele satysfakcji. Uczenie się hindi pomaga w ich zrozumieniu, ale też obcowanie z kinem hindi (nie zawsze przecież mającym formę filmów o tematyce miłosnej) bardzo pomaga w nauce języka.
Hindi a kultura
Język wyraża kulturę. To truizm, ale tak rzeczywiście jest. Hindi to język ogromnej populacji i wielowiekowej północnoindyjskiej kultury. Chodzi nie tylko o film, ale też o muzykę (popularną i klasyczną), kuchnię (jedną z najbogatszych tradycji kulinarnych świata!), perfumy, taniec, czy w końcu obyczajowość i religijność. Filozof Wittgenstein powiedział, że granice naszego języka są granicami naszego świata. Wiele osób uczących się języków przekonuje się, że ucząc się nowego języka poszerzamy granice naszego świata i jego rozumienia. Nauka hindi to wyzwanie – satysfakcjonujące wyzwanie intelektualne i prawdziwa przygoda: nowe pismo, nowe dźwięki, nowy sposób wyrażania się w języku. Wiele do odkrywania. A satysfakcja z osiągniętych rezultatów jest olbrzymia.
Podsumowując, nauka hindi warta jest rozważenia przez wszystkich tych, którzy odwiedzają Indie lub inne kraje Azji Południowej. Ale nie tylko. Osoby, które mają w Polsce (lub za granicą) znajomych pochodzących z tej części świata dzięki znajomości języka z pewnością przeniosą te znajomości na inny poziom. Hindi daje klucz do bogatej kultury: filmowej, literackiej, muzycznej północnych Indii. Zupełnie inaczej ogląda się ulubiony film lub serial, gdy słyszy się językowe niuanse oddające specyfikę indyjskich relacji rodzinnych… Poza tym… nauka hindi to doskonała opcja dla każdego, kto chce po prostu nauczyć się czegoś nowego, rozgrzać trochę szare komórki i poznać zupełnie nową rzeczywistość, która w odmiennych od polskiego języku się wyraża.
