Język hebrajski

Obecnie jestem doktorantką w Instytucje Filologii Klasycznej UW. Tematem mojej rozprawy doktorskiej są motywy i tradycje literackie obecne w tekstach pisanych przez Żydów po grecku w diasporze egipskiej pod panowaniem dynastii Ptolemeuszów. Od trzech lat prowadzę na ten temat zajęcia na Uniwersytecie Warszawskim. Ponadto pracuję w projekcie naukowym dotyczącym hebrajskiej poezji Złotego Wieku w średniowiecznej Andaluzji.

W kulturze żydowskiej najbardziej interesują mnie jej kontakty z innymi kulturami i cywilizacjami. Oprócz relacji grecko-żydowskich w epoce hellenistycznej oraz muzułmańsko-żydowskich w średniowieczu, którymi zajmuję się naukowo, od zawsze interesowało mnie zderzenie kultur i tradycji (religijnych, językowych, literackich, politycznych) w samym Izraelu. Szczególne odzwierciedlenie znajdują one w języku hebrajskim, czego odkrywanie zawsze przynosi radość moim uczniom.

Hebrajski jest dla polskiego odbiorcy językiem jednocześnie dalekim i bliskim. Z jednej strony, jako język semicki z nowym alfabetem i „nieeuropejskim” systemem gramatycznym, stanowi intelektualne wyzwanie; z drugiej nagradza ucznia intuicyjnością składni i podobieństwami w leksyce i frazeologii. Nauka tego języka to świetna przygoda, która szybko zaczyna procentować, dając dużo frajdy i satysfakcji.

Jestem fanką bliskowschodniej kuchni, izraelskich szuków, tj. targów. Interesuje mnie wpływ kultury arabskiej na izraelską. Moje serce skradła architektura Tel Awiwu, niemniej w równym stopniu fascynuje mnie różnorodność Jerozolimy. Izrael odwiedzam regularnie, zarówno w celach naukowych jak i prywatnych. Wakacje 2019 spędziłam na kursie językowym w Tel Awiwie i w czytelni rękopisów Biblioteki Narodowej w Jerozolimie. 

W przypadku nauki języka hebrajskiego motywacja kursantów jest zróżnicowana. Wielu studentów interesuje się historią i kulturą żydowską oraz judaizmem — uważam, że nauka języka hebrajskiego umożliwia poznanie i zrozumienie kultury żydowskiej, która przez stulecia rozwijała się na terenach Polski. W ten sposób przywracamy także pamięć o zróżnicowaniu polskiego społeczeństwa. Dla niektórych może to być także sposób na odkrywanie żydowskich korzeni. Co więcej, coraz więcej Polaków chętnie wyjeżdża do Izraela, a znajomość języka niewątpliwe ułatwia zrozumienie lokalnej kultury. 

Z moich obserwacji wynika, że kluczem do nauki języka hebrajskiego jest przede wszystkim motywacja oraz nastawienie. Jeśli z góry założymy, że język hebrajski jako język nieeuropejski jest trudny, to będzie nam ciężko. Ten język nie jest trudny, jest po prostu inny. Musimy także zrozumieć, że opanowanie pewnych umiejętności — nauka alfabetu i czytanie —  zajmuje trochę więcej czasu niż w przypadku języków europejskich. Warto także, jak w przypadku każdego języka obcego, zainwestować czas własny w naukę i powtórki. 

Trzeba jednak podkreślić, że kursanci dość szybko odkrywają, że zasady gramatyczne są proste, a pewne struktury podobne do struktur występujących w języku polskim. Co więcej, język mówiony jest stosunkowo łatwy i szybko można opanować podstawowe zwroty. 

Współczesnego języka hebrajskiego zacząłem uczyć się jeszcze przed maturą, przed nią też po raz pierwszy odwiedziłem Izrael, a zaraz po niej wyleciałem tam ponownie na trzymiesięczny wolontariat w kibucu. Podczas studiów wracałem tam wielokrotnie, m.in. jako au pair czy w ramach stypendium naukowego na Uniwersytecie w Tel Awiwie, gdzie zdałem też najwyższy egzamin językowy (tzw. ptor).

Poza studiami i uczeniem j. hebrajskiego pracuję jako przewodnik turystyczny i pokazuję izraelskim gościom Warszawę. Dodatkowo tłumaczę z hebrajskiego na polski oraz z polskiego na hebrajski. Zajmowałem się zarówno przekładem ustnym (biznesowym), jak i pisemnym, tak na potrzeby naukowe (m.in. dla Centrum Badań nad Zagładą Żydów przy IFiS PAN), jak i prywatne (m.in. branża deweloperska).

Ponadto uczestniczyłem w licznych programach edukacyjnych, jak np. POLIN Meeting Point (2018) organizowany przez Muzeum Historii Żydów Polskich czy Międzynarodowe Letnie Seminarium Języka i Kultury Jidysz (2019) organizowane przez Centrum Kultury Jidysz.

Bogatsza o niniejsze prawdy życiowe zaczęłam kroczyć własną drogą. Wiodła od dziecięcego zaintrygowania kulturą żydowską przez nastoletnie wniebowzięcie historią, młodzieńczą werwę do nauki języków obcych, wczesno-dorosłe podróżowanie po Bliskim Wschodzie, aż do dojrzałej chęci pielęgnowania niesłabnącej pasji do poznawania kultury oraz historii narodu żydowskiego. Postanowiłam studiować hebrajski, który, niespodziewanie, okazał się prosty oraz zaskakująco logiczny. Z czasem pojęłam, że nie jest to język do „wykucia”, lecz przede wszystkim do zrozumienia, ponieważ działa niczym swoisty wzór, do którego podstawia się poznawane elementy gramatyczne. Mechanizm pracuje bez zarzutu i w wielu kwestiach „idzie człowiekowi na rękę”, dlatego mogę powiedzieć, że został stworzony dla ludzi, a nie na odwrót.

Znajomość hebrajskiego otworzyła przede mną orientalny świat pełen rozmaitych materiałów naukowych, literackich, kulturowych, artystycznych, do których nie miałabym dostępu, gdybym jako mała dziewczynka nie dowiedziała się, że odmienność nie jest straszna, tylko inspirująca, a ciekawość oraz chęć próbowania nowych rzeczy – warte zaspokajania zamiast tłumienia. Zachęcam więc do odwagi oraz poszerzania horyzontów. Może dzięki temu pewnego dnia to ja poznam Twoją historię?

W swojej pracy zawodowej wykorzystuję języki żydowskie do przeprowadzania kwerend naukowych w archiwach Jad Waszem oraz Muzeum Bojowników Getta. Zajmowałam się także tłumaczeniami dokumentów rodzinnych oraz zeznań świadków Zagłady z języka jidysz i hebrajskiego na polski.

Pasjonuję się historią Katolickich Kościołów wschodnich: chaldejskiego, syryjskiego i maronickiego oraz wspólnotą katolików języka hebrajskiego. Ponadto staram się przybliżać Izraelczykom mniej znane oblicze Jerozolimy organizując wycieczki w arabskiej części miasta (tzw. Wschodniej Jerozolimie), która od dwóch lat jest moim domem.

Mieszkając na styku różnych światów i języków (arabskiego i żydowskiego/hebrajskiego/jidysz) oraz religii (judaizmu, chrześcijaństwa i islamu) zrozumiałam jak różnorodnym, a jednocześnie skomplikowanym miastem jest Jerozolima. Swój pobyt w Izraelu traktuję nie tylko jako cenne doświadczenie językowe, ale przede wszystkim klucz do zrozumienia fenomenu, jakim jest istnienie państwa Izrael na mapie Bliskiego Wschodu.

Od małego uczestniczyłem w festiwalach kultury żydowskiej na krakowskim Kazimierzu. Te przygody wzbudziły we mnie ciekawość i chęć zrozumienie kultury polskich Żydów. W liceum wziąłem udział w ogólnopolskim konkursie historii i kultury Żydów Polskich. Dzięki mojej pracy o wątkach żydowskich w teatrze Tadeusza Kantora zostałem laureatem konkursu i już na dobre związałem swoją drogę z tymi tematami.