W rozwoju języka perskiego wyróżnić można trzy etapy, które determinowane były głównie przez dzieje polityczne: staroperski, średnioperski i nowoperski. Etap staroperski – najstarszy – trwał do IV w. p.n.e. Były to czasy panowania najstarszej perskiej dynastii Achemenidów, zakończył się podbojem Persji przez Aleksandra Macedońskiego. Etap drugi – średnioperski – datuje się na IV w. p.n.e. – VII w. n.e., a więc na czasy panowania Partów i Sasanidów. Natomiast początek ostatniego etapu – nowoperskiego – podobnie związany jest z ważnym wydarzeniem politycznym, tj. najazdem Arabów, co miało miejsce w VII w. n.e. Język perski, który wykształcił się w ostatnim etapie (VII – X w. n.e.) używany jest obecnie i stanowi współczesny język perski.
Kwestia pisma
Sami Irańczycy mieli problemy z doborem odpowiedniego alfabetu, czego przejawem może być stosowanie przez nich jeszcze w pierwszych latach panowania Achamanidów sylabicznego pisma klinowego. Pierwsze teksty w języku staroperskim spisywane były na początku IV w. p. n.e. właśnie za pomocą tego rodzaju pisma. Jeżeli chodzi o alfabet, Irańczycy zawsze korzystali z zapożyczeń od innych ludów. Współcześnie stosowany przez nich alfabet bazuje na piśmie arabskim. Alfabet arabski składa się z 28 liter. Chociaż został chętnie przejęty, nie pasował w stu procentach do systemu głosek języka perskiego, dlatego Irańczycy postanowili dodać dodatkowe 4 litery. Tak powstał alfabet używany obecnie, który składa się z 32 liter.
Tym, co może sprawiać trudności w nauce jest kierunek zapisu, ponieważ w przeciwieństwie do języków europejskich pismo perskie zapisuje się od prawej do lewej strony. Początkowe trudności może budzić także sama nauka alfabetu, ponieważ litery również wyglądają zgoła odmiennie, jednak to tylko pierwsze wrażenie po zderzeniu się z zupełnie nowym pismem, które szybko ustępuje satysfakcji z nauki.
Perski i polski – trochę podobne, a trochę różne
Charakterystyczny dla języka perskiego jest sposób zapisu i odczytu słów, a to ze względu na samogłoski i ich umiejscowienie. W języku perskim występuje w sumie sześć samogłosek, jednak zapisywane są wyłącznie samogłoski długie. Krótkich natomiast nie zapisuje się w środku oraz na końcu zdania. Jeżeli nie znamy danego słowa, możemy mieć trudności z jego odczytaniem, ponieważ nie wiadomo, jaka samogłoska kryje się w środku. W związku z tym może to sprawiać początkowe trudności, jednakże wraz z nauką języka jest to coraz bardziej intuicyjne. Z pozytywów, przeważnie żadnych problemów dla uczących się perskiego nie sprawia wymowa, ponieważ większość głosek, dźwięków odnaleźć można w języku polskim. Zaledwie 3 głoski nie występują w języku polskim. Są to: krtaniowe „g”, tylnojęzyczkowe „k” i tzw. „h” charczące, ale i z tymi dźwiękami nasz aparat mowy jest w stanie świetnie sobie poradzić. Niektórym idzie to tak dobrze, że często sami Irańczycy na podstawie rozmowy nie są w stanie rozpoznać, że ich rozmówca jest cudzoziemcem. Co warto wiedzieć, a co może wydawać się nieoczywiste, język perski, choć dużo czerpie z języka arabskiego, który jest językiem semickim, bliższy jest językowi polskiemu. Język perski i język polski należą bowiem do tej samej rodziny językowej – języków indoeuropejskich.
Gramatyka języka perskiego jest dosyć prosta i najlepiej przekłada się na gramatykę języka angielskiego, chociażby pod względem ilości czasów, co jest sporym ułatwieniem dla rozpoczynających naukę. Dodatkowo, w języku perskim nie występuje rodzaj na przymiotniku i nie ma przypadków, co sprawia, że ilość gramatyki jest znacznie mniejsza. Co ciekawe, jeżeli chodzi o czasownik, to koniugacja perskiego czasownika zbliżona jest do języka polskiego, co oznacza, że każda osoba posiada własną końcówkę, a to z kolei pozwala na pominięcie zaimka w zdaniu. W języku perskim rzadko stosuje się liczbę mnogą. Chociaż istnieje, Irańczycy wolą używać rzeczownika jako kolektywu, co stanowi kolejne uproszczenie. Tym, co nie stanowi większych problemów dla uczących się jest leksyka. Język perski jest językiem zapożyczeń, głównie z języka arabskiego, francuskiego i angielskiego, ale odnaleźć w nim można również słowa występujące w języku polskim, jak. np. słowo „zapas”, które oznacza w perskim to samo.
Rozróżnienie na język literacki i kolokwialny
Warto wiedzieć, że język perski dzieli się na literacki i kolokwialny. Języki te znacznie się różnią, ponieważ, jak łatwo się domyślić, język literacki jest językiem poezji. Natomiast język kolokwialny zawiera w sobie liczne skróty i uproszczenia. Z tego powodu tak ważne jest, by od początku nauki łączyć ze sobą elementy języka literackiego i kolokwialnego, ponieważ pozwala to zarówno czytać teksty pisane, jak i porozumiewać się w codziennych sytuacjach.
Język perski to klucz do poznania kultury Bliskiego Wschodu oraz jego mieszkańców. Bez wątpienia znajomość tego języka podczas podróży do zakątków Iranu zaowocuje niejedną znajomością. Zawsze czeka was o wiele bardziej miłe przyjęcie, gdy poprosicie o wskazanie drogi po persku niż po angielsku. Od razu zyskacie w oczach rozmówcy i pozytywnie go zaskoczycie.
