Spis treści:

Pierwsze wzmianki o hikikomori

Hikikomori to termin, który w Azji Południowo-Wschodniej znany jest już od 1998 roku. Po raz pierwszy użył go japoński lekarza psychiatra Tamaki Saitō. Pierwotnym pojęciem było shakaiteki hikikomori, lecz wraz z upływem czasu termin ten w mowie potocznej został skrócony do samego drugiego członu – hikikomori.

Znaczenie hikikomori

Przyjrzymy się znaczeniu samego tego terminu. Shakaiteki to przymiotnik oznaczający społeczny, a hikikomori to połączenie dwóch słów, które kolejno odnoszą się do wycofania oraz schronienia się. Początkowo wyraz ten miał służyć jedynie do opisu zjawiska. Jednakże w mowie potocznej stosuje się go również do określenia osoby, której ten stan dotyka. W Polsce terminem najbliższym znaczeniowo do hikikomori jest „skrajne wycofanie społeczne”.

Objawy wycofania społecznego

Choć termin wywodzi się z Japonii, jego przejawy obecne są także na terenie Korei Południowej. Główne kryteria do diagnozy to, przede wszystkim, długotrwałe i dobrowolne zamknięcie się w swoim domu lub pokoju na więcej niż 6 miesięcy. Tym samym taka osoba rezygnuje zarówno z kariery zawodowej, jak i edukacji, izolując się od społeczeństwa. Takiemu człowiekowi towarzyszy pragnienie powrotu do życia w grupie, dyskomfort i zmartwienie obecnym stanem rzeczy przy jednoczesnym braku umiejętności zmiany sytuacji. Należy mieć jednak na uwadze, że na przestrzeni lat definicja hikikomori była zmieniana i dostosowywana do panujących realiów. W samej Korei nie ma jednej, ogólnokrajowej definicji, co utrudnia udzielenie pomocy.

Kim są hikikomori?

Najnowsze badania pokazują, że ten problem dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn, choć wcześniej sądzono, że dotyka głównie młodych mężczyzn. Osoby borykające się z tym zjawiskiem to głównie dzieci i młodzież, ale występuje ono także u ludzi w różnym wieku.

Życie w Korei Południowej jako Hikikomori

W Korei Południowej to zjawisko zwane jest pod nazwą eundunhyeong oetori (은둔형 외톨이). Pojawiło się w mediach na początku lat 2000. W tamtym czasie problem izolacji w kraju zaczął przybierać na sile, a społeczeństwo zaczęło dostrzegać związane z nim problemy. Sam termin oznacza osobę wycofaną ze społeczeństwa. Składa się z rzeczownika eundun (izolacja/separacja), hyeong oznaczającego typ/formę oraz oetori, odnoszącego się do samotnika lub osoby samotnej.

Presja społeczna jako przyczyna hikikomori

Przyczyn izolacji można dopatrywać się w różnych czynnikach. Tym jednak, który wydaje się mieć wyjątkowo duży wpływ, jest ogromna presja społeczna i oczekiwania wobec jednostki na osiągnięcie sukcesu na polu rodzinnym, zawodowym czy edukacyjnym, charakteryzująca życie w Korei Południowej. Osoba taka obawia się, że nie będzie w stanie sprostać tym wymogom, generując problem. Tym samym narazi się na negatywną ocenę, dlatego woli zawczasu wycofać się do swojej bezpiecznej strefy – domu. W ten sposób staje się hikikomori. 

Koreański naukaBezpłatne lekcje próbne koreańskiego i dziesiątki grup do wyboru na wszystkich poziomachKoreański nauka - zobacz więcej!

Internet jako źródło pomocy dla hikikomori

Korea Południowa od lat należy do najbardziej cyfrowych krajów na świecie. Koreańczycy na co dzień korzystają z mediów społecznościowych, nowoczesnych technologii i szybkiego internetu.

Rozmowy na czatach i forach internetowych pomagają hikikomori poczuć się częścią społeczeństwa. Dzięki temu mają większe szanse na otrzymanie wsparcia i powrót do normalnego życia. W efekcie liczba osób całkowicie odizolowanych od kontaktów twarzą w twarz jest znacznie mniejsza niż w Japonii.

Konfucjanizm jako system wartości kraju

Na społeczeństwo koreańskie od wielu wieków miał wpływ konfucjanizm, który jako doktryna filozoficzna został ustanowiony systemem państwowym kraju. Doprowadziło to do jego bardzo dużej ingerencji w codzienne życie Koreańczyków. Jedną z kluczowych cech koreańskiego społeczeństwa jest kolektywizm, czyli skupienie się na wartościach grupy dużo bardziej niż na potrzebach jednostki, oraz konfucjańska pasja do nauki. Na piedestale postawione zostały wartości rodzinne, a najważniejszą powinnością było przedłużenie męskiej linii rodu.

Obowiązki społeczne

Od Koreańczyków od dawna oczekiwano osiągnięć w nauce i pracy zawodowej, co miało być kluczem do szczęścia i pomyślności. Kiedyś sukces w Korei gwarantowało zdanie egzaminów państwowych i praca urzędnicza, która budziła wielki szacunek. Dziś, podobnie jak kiedyś, edukacja i dobra praca wciąż są uznawane za miarę życiowego sukcesu. Choć te wartości mają swoje zalety, warto pamiętać o dużej presji, jaką wywierają na obywatelach tego kraju.

Opresyjny system edukacji w Korei Południowej

Konfucjańska pasja do nauki w połączeniu z ogromnymi współcześnie kosztami edukacji w Korei Południowej oraz ciągle zwiększającą się konkurencją na rynku pracy i edukacji doprowadziła do sytuacji, w której dzieci od najmłodszych lat pod ogromną presją poświęcają całe swoje życie na spełnianie oczekiwań społeczeństwa i rodziny. Wraz ze zmniejszającą się liczbą potomstwa, zwiększyła się również presja, która przelewana jest na jedyne dziecko.

W związku z tym sukces dziecka i opiekunów, którzy poświęcają całe swoje życie na wychowanie, stały się tożsamymi elementami. W efekcie dzieci, chcąc spełnić oczekiwania rodziców i społeczeństwa, spędzają wiele godzin na nauce w szkole oraz na zajęciach dodatkowych. Niestety ta ogromna presja na sukces przykłada wielką rękę do rozwoju izolacji. Dzieci i młodzież, obawiając się oceny i rozczarowania na twarzach rodziców, zaczynają się przed nimi ukrywać. Dochodzi to do takiego stopnia, w którym w skrajnych przypadkach wcale nie wychodzą z pokojów lub robią to jedynie w nocy. Tylko wtedy bowiem mogą uniknąć pełnego zawodu wzroku swoich opiekunów.

Pomocny nie jest również fakt, że oprócz presji społecznej ponad połowa osób hikikomori doświadczyła przemocy szkolnej i wykluczenia ze strony rówieśników. To znacząco utrudnia powrót do szkoły i nauki. Wiele z nichuważa to za główny powód swojej izolacji. Co więcej, Koreańczycy hikikomori zaznaczają, że pierwsze tego typu zachowania pojawiły się u nich już w szkole podstawowej. Być może gdyby wcześniej otrzymali pomoc, ich życie potoczyłoby się zupełnie inaczej. Niestety umniejszanie ważności problemu lub całkowite zignorowanie go przez rodziców jedynie pogorszyło ich stan i popchnęło do zostania hikikomori.

Relacje rodzinne hikikomori

Relacje rodzinne w istotnym stopniu wpływają na człowieka i jego późniejsze życie. W tradycyjnej koreańskiej rodzinie relacje dzieci z ojcem były raczej zdystansowane i chłodne. Relacje z matką zaś ciepłe i oparte na miłości. W ostatnich latach zdecydowanie częściej widać większą obecność ojców w wychowaniu dzieci w związku ze zwiększoną aktywnością zawodową kobiet. Mimo tego warto nauczyć się po koreańsku dwóch pojęć. To matka tygrys horangi eomma (호랑이 엄마) oraz ojciec gęś gireogi appa (기러기 아빠). Matki tygrysy to wymagające, rygorystyczne matki, które stają się niejako managerkami życia swoich dzieci, planując każdy ich kolejny krok, szczególnie w dziedzinie edukacji. Nadmierna kontrola może jednak prowadzić do bardzo dużej ingerencji w życie dziecka, nawet w dorosłym życiu. Z drugiej strony ojcowie gęsi to ojcowie nieobecni, którzy poświęcają swoje życie i wolny czas na długie zmiany w pracy, aby utrzymać rodzinę i pozwolić dzieciom na jak najlepszą edukację. Co — jak już wspomniano — nie jest w Korei Południowym zadaniem łatwym.

Rodziny hikikomori

Badania pokazują, że Koreańczycy hikikomori często byli wychowywani w jednym z dwóch modeli rodziny. W pierwszym rodzice byli nadopiekuńczy, kontrolując życie dziecka i tworząc z nim silne więzi rodzinne, co utrudniało budowanie relacji z rówieśnikami. W drugim modelu rodzice byli nieobecni w życiu dziecka, co prowadziło do problemów z nawiązywaniem kontaktów z innymi z powodu niskiego poczucia własnej wartości i braku bezpieczeństwa.

Stereotypy o hikikomori

Przestrzeń publiczna w Korei Południowej pełna jest krzywdzących stereotypów. Powielane są opinie, że izolacja hikikomori wynika z nienawiści do ludzi, a oni sami są agresywni. Koreańczycy dość często oskarżają również hikikomori o lenistwo, obciążanie budżetu państwa oraz brak wdzięczności dla rodziców za wychowanie. Takie opinie wyrządzają ogromną szkodę zarówno hikikomori, jak i ich rodzinom. Obawiając się stygmatyzacji i braku zrozumienia, nie poszukują oni pomocy, co jedynie pogarsza ich stan i zwiększa prawdopodobieństwo pozostania hikikomori przez kolejne lata.

Hikikomori w Korei Południowej: podsumowanie

Zjawisko hikikomori w Korei Południowej ukazuje, jak wychowanie i nacisk społeczeństwa może prowadzić do poważnych problemów psychologicznych i społecznych. Aby skutecznie przeciwdziałać pogarszającemu się stanowi zdrowia obywateli, konieczne jest połączenie działań na poziomie rodziny, edukacji, rynku pracy i polityki społecznej. Tylko wtedy Korea Południowa będzie mogła stworzyć społeczeństwo, które wspiera swoich obywateli i daje im szansę na równy rozwój.

Nauka języka koreańskiego

Zjawisko hikikomori w Korei Południowej to złożony temat, który pozwala lepiej zrozumieć wyzwania i realia życia w jednym z najbardziej rozwiniętych krajów świata. Jeśli interesuje Cię Korea, jej kultura i społeczeństwo, nauka języka koreańskiego to doskonały sposób, aby zgłębić ten fascynujący świat. Dzięki znajomości języka zyskasz możliwość czytania artykułów, oglądania programów i nawiązywania kontaktów z ludźmi, co pozwoli Ci lepiej poznać codzienne życie Koreańczyków.

Zapraszamy do nauki w szkole językowej Kierunek Wschód. Oferujemy zajęcia na różnych poziomach zaawansowania, prowadzone przez doświadczonych nauczycieli, którzy przybliżą Ci nie tylko język koreański, ale i kulturę tego kraju. Zrób pierwszy krok w kierunku swojej przygody z Koreą – dołącz do nas już dziś!

Koreański naukaBezpłatne lekcje próbne koreańskiego i dziesiątki grup do wyboru na wszystkich poziomachKoreański nauka - zobacz więcej!