Nauka nowego języka obcego jest od lat jednym z najczęściej podejmowanych przez nas postanowień noworocznych. Z bogatej oferty kursów językowych dostępnych na rynku można wybierać zarówno języki, z którymi jesteśmy lepiej osłuchani, jak angielski czy niemiecki, jak i te zdecydowanie mniej znajomo brzmiące. Językiem zaliczającym się do tej drugiej kategorii będzie między innymi język koreański. Popularne platformy streamingowie oferują coraz szerszy wachlarz koreańskich produkcji, a przejmująca świat szturmem koreańska fala hallyu przekonuje coraz to nowych odbiorców do koreańskiej muzyki pop. Zatem czy możliwość zrozumienia dialogów z dram czy tekstów piosenek to jedyny powód, dla którego nauka koreańskiego to dobry pomysł? Oczywiście, że nie. Jest tych powodów znacznie więcej. Język koreański otwiera nam drzwi do świata biznesu, kultury i podróży. Nauka koreańskiego pozwoli nam poszerzyć swoje kompetencje, czyniąc nas atrakcyjniejszymi na rynku pracy. Język koreański przyda nam się także, gdy będziemy chcieli wybrać się w podróż do Kraju Świeżego Poranka. Zdecydowanie przyjemniej poznaje się niezwykle bogatą kulturę Korei bez konieczności ciągłego zaglądania do słownika. Dodatkowo koreańszczyzna ma zupełnie inną strukturę gramatyczną niż język polski i zdecydowanie rzadziej jakieś słówko skojarzy się nam z innym, już znanym wyrazem, dlatego też nauka języka koreańskiego jest świetną gimnastyką dla umysłu i nie lada treningiem wytrwałości.
Język koreański jest językiem izolowanym, co oznacza, że nie wykazuje pokrewieństw z żadnym istniejącym językiem pod względem struktury gramatycznej czy leksyki. Podobieństwo z językiem japońskim spowodowane zostało bliskim sąsiedztwem obu państw, a także wieloletnią okupacją Korei w pierwszej połowie XX wieku. Koreański jest językiem urzędowym w obu Koreach, a także chińskiej prefekturze Yanbian. Szacuje się, że posługuje się nim ponad 77 milionów ludzi na całym świecie. Wyróżnia się także sześć głównych dialektów, między innymi seulski, najczęściej nauczany na kursach językowych, charakterystyczne dialekty z regionów Gyeongsang czy Jolla, a także dialekt wyspy Jeju, nazywany niekiedy nawet językiem Jeju (kor. 제주어, jejueo).
Od czego zatem warto zacząć swoją przygodę z językiem koreańskim? Poniżej znajdziecie garść ciekawostek i przydatnych informacji, które pomogą przechylić szalę na stronę języka koreańskiego, jeśli kiedykolwiek będziecie wahać się, jaki język wybrać.
Alfabet hangeul
Język koreański już na samym początku nauki stawia przed nami wyzwanie. Jest nim nauka rodzimego alfabetu hangeul, który został stworzony w XV wieku za panowania króla Sejonga Wielkiego. Jego pierwotna nazwa brzmiała hunmin jeongeum, co tłumaczyć można jako „nauczanie ludu poprawnej wymowy”. Dawniej Koreańczycy posługiwali się znakami chińskimi, po koreańsku określanymi mianem hanja, jednak ich nauka była czasochłonna i zarezerwowana przede wszystkim dla koreańskich elit arystokratycznych yangban. Król Sejong zlecił stworzenie alfabetu (a według niektórych źródeł podjął się tego zadania sam) aby dać dostęp do edukacji wszystkim swoim poddanym, niezależnie od ich pochodzenia. Hangeul składa się z 14 spółgłosek, z których część jest przydechowa, a część zwykła, i 10 samogłosek, które można łączyć w dwudźwięki. Spółgłoski zwykłe można podwajać, a ich kształt oparty został na układzie ludzkiego aparatu mowy w momencie ich artykułowania. Spółgłoskom natomiast przypisane zostały elementy filozoficznie. Pierwotnie składały się one z pionowych kresek, które symbolizować miały człowieka, kresek poziomych symbolizujących ziemię i kropek, które miały być symbolem nieba. Cała samogłoska miała zatem przedstawiać harmonię między ludźmi, ziemią i niebem. Z czasem jednak ze względów praktycznych kropki zamieniono na krótkie kreski. Hangeul zapisuje się sylabicznie, w blokach, dlatego język koreański można zapisywać zarówno w pionie, jak i w poziomie, chociaż obecnie stosuje się znany nam system zapisu poziomego, od lewej do prawej.
Wymowa
Dla wielu adeptów nauka wymowy jest najtrudniejszym etapem wdrażania się w tajniki koreańszczyzny. Język koreański różni się w tym aspekcie od polskiego, chociaż dla Polaka nie jest niemożliwym opanowanie poprawnej wymowy. Problematyczne bywają litery ㅡ (eu, zbliżone do polskiego „y”, ale głębsze) oraz ㅇ (ng, podobne to tego jak wymawiamy literę „n” w słowie „bank” lub do angielskiego „ng” w końcówce -ing). Litera ㅇ dodatkowo bywa myląca, ponieważ wymawia się ją jedynie na końcu sylaby, a przed samogłoską pomija. Dlatego też słowo 공장 wymawiamy kongjang (fabryka), a słowo 아이 wymawiamy ai (dziecko). Trudna bywa też litera ㅗ, którą wymawiamy jak „o” z ustami ułożonymi do „u”, przez co często brzmi zbyt podobnie do tej drugiej litery. Pocieszające jest jednak to, że pozostałe głoski koreańszczyzny są podobne do polskich i nie sprawiają wielu problemów. Najważniejsze to dużo słuchać i powtarzać, a że nauka powinna być przyjemna, można ćwiczyć przysłuchując się dialogom z dram.
Cechy koreańszczyzny
Charakterystyczny dla języka koreańskiego jest szyk zdania SOV (subject-object-verb; podmiot-dopełnienie-orzeczenie), który sprawia, że nauka koreańskiego wymaga nieco skupienia. Ten rodzaj składni umieszcza czasownik na końcu zdania. Tak długo, jak orzeczenie znajduje się na końcu zdania, jego szyk nie będzie miał większego wpływu na jego znaczenie. Dzieje się tak dlatego, że rolę słowa w zdaniu (to, czy jest podmiotem czy dopełnieniem) określają końcówki, które dodaje się do wyrazów. Widać to na następującym przykładzie:
민지가 사과를 먹어요. Minjiga sagwareul mogoyo.
사과를 민지가 먹어요. Sagwareul Minjiga mogoyo.
Oba te zdania można tłumaczyć jako „Minji je jabłko”. Czasownik 먹다 (mokta, jeść) w obu przypadkach występuje na końcu. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy chcemy określić dopełnienie (najczęściej rzeczownik) jakimś dodatkowym słowem, na przykład przymiotnikiem. Wtedy słowo określające musi być zawsze przed słowem określanym:
민지가 맛있는 사과를 먹어요. Minjiga masinneun sagwareul mogoyo. Minji je smaczne jabłko.
어제 산 책은 아주 재미있어요. Oje san chaegeun aju jaemiissoyo. Kupiona wczoraj książka jest bardzo ciekawa.
Każda końcówka w języku koreańskim ma swoją funkcję. Część z nich można porównać z polskimi przypadkami, dzięki czemu nauka staje się nieco łatwiejsza. Podobne do polskich przypadków będą np. końcówka podmiotu -이/가 (-i/ga, odpowiednik polskiego mianownika) czy końcówka -을/를 (-eul/reul, odpowienik polskiego dopełniacza i biernika). Znaczącą jednak różnicą jest to, że każda końcówka pełni tylko jedną funkcję. W języku polskim, jeśli powiemy „babcia czyta książkę wnukom”, zakończenie wyrazu na -om od razu sugeruje nam zarówno liczbę mnogą, jak i odmianę rzeczownika przez celownik (komu, czemu). W tej samej sytuacji język koreański zmusza nas do zastosowania dwóch końcówek, końcówki mnogości -들 (deul) i końcówki o funkcji podobnej do celownika -에게 (ege). Ze słowa 손자 (sonja, wnuk) otrzymujemy wtedy 손자들에게 (sonjadeulege, wnukom). Dzieje się tak dlatego, że język koreański jest językiem aglutynacyjnym, podobnie jak język turecki czy węgierski.
Honoryfikatywność – kwestia gramatyczna
Język koreański wyróżnia także rozwinięta honoryfikatywność, inaczej określana grzecznością językową. W Korei trzeba się czasem bardzo pilnować, żeby kogoś nie urazić. Chociaż Koreańczycy są wobec obcokrajowców wyrozumiali, warto dobrze zapoznać się z zagadnieniem honoryfikatywności, żeby swobodnie się w niej poruszać. Co do zasady dzieli się grzeczność na tę wobec adresata wypowiedzi, adresata czynności i podmiot wypowiedzi. W języku koreańskim praktycznie nie stosuje się zaimków, ponieważ od razu po formie czasownika można się domyślić, o kim jest mowa. Nie tylko czasowniki, ale również rzeczowniki mogą różnić się w zależności od tego, czy łączymy je w wypowiedzi z osobą szanowną, czy też nie. Czasem stopień grzeczności diametralnie zmienia brzmienie zdania:
동생이 집에 갔어요. Dongsaengi jibe gassoyo. Młodsze rodzeństwo poszło do domu.
할머니께서 댁에 가셨어요. Halmonikkeso daege gasyossoyo. Babcia poszła do domu.
Na powyższym przykładzie możemy zaobserwować honoryfikatywność ze względu na podmiot wypowiedzi. O młodszym rodzeństwie wyrażamy się zwyczajnie, a o babci i jej domu szanownie. Oba zdania wyrażone zostały w formie grzecznej, ale nieformalnej, co sygnalizuje końcówka 아요/어요 (ayo, eoyo). Poniższy przykład pokazuje honoryfikatywność ze względu na adresata wypowiedzi:
동생이 집에 갔습니다. Dongsaengi jibe gatsseumnida.
할머니께 댁에 가셨어. Halmonikkeso daege gasyosso.
Znaczenie obu zdań jest takie samo jak wcześniej, natomiast w tej sytuacji zdanie o młodszym rodzeństwie wyrażone jest w stopniu grzecznym formalnym, a o babci w stopniu poufałym/nieformalnym. Szacunek wobec podmiotu (babci) zostaje jednak zachowany. Nauka honoryfikatywności bywa z początku nieco problematyczna, jednak przychodzi bardzo naturalnie, kiedy już się z nią oswoimy. Co ważne, w swoich wypowiedziach nigdy nie używamy wyższych stopni honoryfikatywności ze względu na podmiot wypowiedzi wobec samych siebie, ponieważ jest to uważane za niegrzeczne.
Męskie czy żeńskie? Oto (nie)jest pytanie
Nauka koreańskiego bywa czasem skomplikowana, jednak jest jedna rzecz, która zdecydowanie stawia koreański na wygranej pozycji względem wielu innych języków obcych. Język koreański jest pozbawiony rodzaju gramatycznego, a to oznacza, że nie musimy zastanawiać się czy dany rzeczownik jest w formie męskiej czy żeńskiej, co znacząco ułatwia odmianę słów. Podobnie jest z czasownikami. Tam, gdzie w języku polskim musimy zastanowić się, kto jest wykonawcą czynności (spały czy spali? Uczyły się czy uczyli się?) tak w języku koreańskim nie ma to większego znaczenia. Niezależnie od wykonawcy czynności, czasownik będzie odmieniał się w ten sam sposób (czyli na powyższym przykładzie snu i nauki: 잤어요, jasseoyo; 공부했어요, kongbuhesseoyo). Rzeczowniki można oczywiście doprecyzować poprzez dodanie do nich przedrostka 여- (od 여자, yeoja, kobieta) lub 남- (od 남자, namja, mężczyzna). Tak ze słowa np. lekarz (의사, euisa) możemy uzyskać zarówno lekarkę (여의사, yeoeuisa) jak i lekarza (남의사, nameuisa). W praktyce jednak częściej spotyka się wersję pierwszą, z żeńskim przedrostkiem. Wynika to z historyczno-kulturowego uwarunkowania, ponieważ dawniej w Korei kobiety nie wykonywały tych samych zawodów co mężczyźni.
Jeśli wciąż zastanawiacie się, jak odnaleźlibyście się w stosowaniu powyższych informacji w praktyce, zapraszamy na kursy języka koreańskiego.
