Tożsamość narodowa jest bardzo ważna dla każdego człowieka. Mówiąc o mieszkańcach Chin, używamy określenia „Chińczycy”. Należy jednak pamiętać, że w Chinach mieszka aż 56 oficjalnie uznawanych narodowości. Termin Chińczycy odnosi się do największej grupy obywateli, czyli do Hanów (汉族 Hànzú). Stanowią oni blisko 92% społeczeństwa. Kim są ludzie stanowiący ponad 8% społeczeństwa? To przedstawiciele licznych mniejszości narodowych zamieszkujących terytorium Chińskiej Republiki Ludowej.
Jeden kraj wiele grup etnicznych
Z pewnością większość czytelników słyszała o takich mniejszościach narodowych jak Tybetańczycy czy Ujgurzy, zamieszkujący daleki zachód Chin. Mało kto jest jednak w stanie wskazać pozostałe grupy etniczne. Największą grupą jest mniejszość narodowa Zhuang licząca 18 milionów. Tuż za nią plasują się Mandżurowie (11 milionów) oraz chińscy Muzułmanie, czyli mniejszość Hui. Wymieniając grupy etniczne, należy też wspomnieć o Miao i Ujgurach. Każda z tych grup liczy ok. 9 milionów ludzi. Zamieszkujący odległy Tybet Tybetańczycy liczą około 6 milionów. Wśród chińskich mniejszości narodowych znajdziemy też tak enigmatyczne dla polskich czytelników nazwy, jak: Nanajowie, Yi, Tujia, Gaoshan, Naxi, Hezhe, ale i bardziej „swojskie”, bo w Chinach mieszkają również Kazachowie, Kirgizi, Rosjanie, Koreańczycy, Wietnamczycy, Mongołowie…
Mniejszość narodowa Zhuang
Zhuangowie (壮族 Zhuàngzú) są najliczniejszą mniejszością narodową w Chinach. Zamieszkują oni głównie południe Chin, czyli prowincje Yunnan, Guandong, Guizhou oraz Region Autonomiczny Guangxi-Zhuang. Zhuangowie są narodem pochodzenia środkowo-tajskiego i posługują się własnymi dialektami, które należą do podgrupy języków tajskich.
Mniejszość narodowa Zhuang jest jedną z najbardziej zasymilowanych z Chińczykami Han. Ich relacje z Hanami trwają już od ponad 2000 lat. W ciągu tych lat Zhuangowie zaadoptowali język chiński, przyjęli chiński ubiór oraz architekturę. Początkowo Zhuangowie byli egalitarnym społeczeństwem. Często to mężczyźni po ślubie, wprowadzali się do gospodarstw domowych swoich żon. Ponadto żywo uczestniczyli w wychowywaniu dzieci. Z biegiem czasu, wraz z przejęciem zwyczajów Chińczyków Han, Zhuangowie stali się społeczeństwem patrylinearnym.
Ostatni władcy Chin — Mandżurowie
Mandżurowie (满族 Mǎnzú) to naród zamieszkujący Mandżurię, czyli obecnie chińską prowincję Heilongjiang. Mandżurowie zasiadali na tronie cesarskim nieprzerwanie od XVII wieku aż do 1911 roku. Wtedy nastąpił upadek dynastii Qing, a w Chinach została proklamowana Republika Chińska. Przedstawiciele tej chińskiej mniejszości narodowej całkowicie zasymilowali się z Chińczykami Han. Mandżurowie przejęli chińskie zwyczaje, ubiór, filozofię, sztukę oraz język. W 2007 roku było jedynie 18 rodzimych użytkowników języka mandżurskiego. Obecnie tylko kilka tysięcy osób posługuje się językiem mandżurskim jako drugim językiem.
Ujgurzy – mniejszość etniczna z Xinjiangu
Ujgurzy (维吾尔族 Wéiwú’ěrzú) są mniejszością etniczną pochodzenia tureckiego. Zamieszkują oni znajdujący się na zachodzie Chin Ujgurski Region Autonomiczny Xinjiang. Ujgurzy posługują się dialektem ujgurskim należącym do tureckiej rodziny językowej i używają arabskiego pisma. Na tle mieszkańców Chin Ujgurów wyróżnia również wygląd – przypominają Turków. Mieszkańcy regionu Xinjiang początkowo wierzyli w szamanizm, animizm i buddyzm, a od XVI wieku są głównie wyznawcami Islamu.
Mniejszość etniczna Hui – chińscy muzułmanie
Hui’owie (回族 Huízú) to trzecia największa grupa etniczna w Chinach. Przedstawiciele mniejszości Hui zamieszkują głównie Region Autonomiczny Ningxia-Hui, Qinghai, Yunnan, Shandong oraz Region Autonomiczny Xinjiang. Posługują się językiem chińskim oraz lokalnymi dialektami i są zasymilowani z Hanami. Bardzo często od Hanów różni ich jedynie religia, chociaż nie wszyscy Hui’owie są muzułmanami. Wraz z religią idzie w parze ubiór. Kobiety zakrywają włosy chustami, a mężczyźni noszą charakterystyczne nakrycia głowy. Meczety mniejszości Hui architekturą przypominają świątynie buddyjskie. Bardzo popularne w Chinach są prowadzone przez Hui’ów restauracje Halal (清真 Qíngzhēn). Słyną one z pysznego makaronu.
Najbardziej znana mniejszość narodowa Chin: Tybetańczycy
Tybetańczycy (藏族 Zàngzú) zamieszkują tereny Regionu Autonomicznego Tybet. Są to prowincje Sichuan, Qinghai, Yunnan oraz Gansu. Ich organizmy są dobrze przystosowane do znoszenia życia na dużych wysokościach. Tybetańczycy posługują się językiem oraz pismem tybetańskim, a główną religią mieszkańców tego regionu jest buddyzm tybetański. Społeczeństwo tybetańskie jest monogamiczne, jednak w niektórych regionach występuje poliandria. Oznacza to, że kobieta może mieć kilku mężów, głównie po to, żeby uniknąć podziału majątku.
Ludność Miao
Mniejszość narodowa Miao (苗族 Miáozu) zamieszkuje głównie południowe prowincje Chin: Guizhou (stanowią 48% populacji społeczeństwa), Yunnan, Sichuan, Hunan, Guangxi, Hainan. Mniejszość Miao dzieli się na kilka podgrup, których nazwy pochodzą od kolorów ich ubioru. Mamy więc Miao Białych, Czarnych, Niebieskich, Czerwonych i Pstrych. Kobiety Miao znane są w Chinach z krawiectwa, hafciarstwa oraz sztuki batiku. Wysoko ceniona w Chinach jest srebrna biżuteria wykonywana przez Miao. Słynie ona z piękna, delikatności i wyszukanych wzorów. Srebrna biżuteria jest bardzo ważna wśród kobiet Miao, które słyną nie tylko z wysokiej jakości wyrabianej przez nie biżuterii, ale również z bogatych dekoracji, które zakładają na różne okazje. Jeżeli będąc w Chinach, spotkasz kobietę „uginającą” się pod ciężarem srebrnej biżuterii, zapewne będzie to reprezentantka grupy etnicznej Miao.
Nanajowie
W Chinach mieszka jedynie ok. 4500 Nanajów (赫哲族 Hèzhézú), niewiele liczniejsza społeczność mieszka na terytorium Rosji – jest ich tam ok. 12 tysięcy. Przedstawiciele tej mniejszości zamieszkują głównie północ Chin, czyli prowincje Heilongjiang, gdzie mieszka 85% populacji, oraz Jilin. Nanajowie są wyznawcami szamanizmu i posługują się własnym dialektem, który nie ma systemu zapisu. Korzystają więc głównie z chińskich znaków. Niegdyś Nanajowie utrzymywali się z rybołówstwa, a ich tradycyjne stroje wykonane były z rybiej skóry. Znanym członkiem grupy etnicznej Nanajów jest Han Geng — piosenkarz pop, który był członkiem koreańskiego zespołu Super Junior.
Mniejszość narodowa Gaoshan, czyli grupa etniczna z Tajwanu
Autochtoniczna ludność Tajwanu przez władze ChRL została zaliczona do jednej grupy etnicznej występującej pod nazwą Gaoshan (高山族 Gāoshānzú). Aborygeni, aż do stworzenia holenderskiej kolonii, stanowili główną ludność wyspy Tajwan. Liczne powstania antyholenderskie i antychińskie zdziesiątkowały populację aborygenów. Po przejęciu Tajwanu przez Japończyków, a następnie przez Kuomintang, ludność lokalna była prześladowana jako „dzika” i poddawano ich przymusowej asymilacji. Aborygeni posługiwali się językami tajwańskimi, jednak w wyniku polityki rządu Czang Kaj-szeka został im narzucony język chiński. Tym samym znajomość lokalnych języków zaczęła maleć. Dopiero niedawno języki tajwańskie zostały wprowadzone do szkół, aby wspierać zachowanie tożsamości etnicznej przez tę mniejszość.
Czytając o mniejszościach etnicznych w Chinach, na pewno zwróciliście uwagę, że niemal każda z nich posługuje się własnym dialektem, bądź dialektami. Trzeba jednak pamiętać, że język chiński, mandaryński, którego uczą się ludzie na całym świecie, jest wspólny dla wszystkich mniejszości narodowych Chin oraz dla tej jednej większości, czyli Chińczyków Han. Każdy obywatel Chin jest zobowiązany do nauki 普通话 pǔtōnghuà, czyli oficjalnego języka Chin. Na zachodzie jest on znany właśnie jako język mandaryński. Mandaryński jest językiem, który obowiązuje w szkolnictwie, dlatego obecnie zna go każdy młody Chińczyk. Może zechcesz poznać go i Ty?
