Chiny – jedno z największych, najliczniejsze państwo na świecie. Są one ojczyzną mającej ponad 5000 lat chińskiej cywilizacji. Kraj ten często określa się jako „Państwo Środka”. Skąd jednak wziął się ten termin? Dlaczego Chiny kojarzą się ze środkiem?
Co na to język chiński?
W wyjaśnieniu pojawienia się tego terminu z pomocą przychodzi nam już sam język chiński. Otóż współcześnie Chiny jako państwo określa się 中国. 中 oznacza środek, środkową część, bycie „pomiędzy”, a 国 odnosi się do kraju, państwa, królestwa. Jest to też skrót od obecnej nazwy państwa – Chińskiej Republiki Ludowej: 中华人民共和国 (Zhōnghuá rénmín gònghéguó). Zatem to sami Chińczycy określają swój kraj „państwem środka”. Skąd jednak takie sformułowanie pojawiło się w samym języku chińskim? Powie nam to historia.
Historia w pigułce
Historia jednej z najstarszych cywilizacji na świecie jest naprawdę długa – ma kilka tysięcy lat. Pierwsze państwo na terenie, który współcześnie pokrywają Chiny, datuje się na ok. 2070 p.n.e. Był to kraj dynastii Xia, od którego zaczęła się chińska historia. Następnie rządy na tym obszarze przejęła dynastii Shang (ok. 1600 p.n.e.), podczas której trwania język chiński uzyskał pismo – pierwotną formę znaków. Kraj rozwijał się i rozrastał, a w roku 1050 p.n.e. władzę przejęła dynastia Zhou. Z czasów jej panowania pochodzą pierwsze zapisy na naczyniach z brązu. Można na nich odnaleźć odniesienie do Chin jako 中国 – „kraju środka”. Nazwa ta odnosiła się do ówczesnego terenu królestwa, co do którego wierzono, że jest otoczone zewsząd czterema morzami. Tereny państwa Zhou obejmowały dzisiejszą prowincję Henan i były dość rozległe. Nic więc dziwnego, że kraj zaczął powoli się rozpadać na coraz to mniejsze królestwa rządzone przez lokalnych oligarchów. Państwa te czasem współpracowały, ale częściej jednak walczyły między sobą o władzę i wpływy.
Zjednoczenie Chin
Podzielone na wiele małych państw Chiny zostały zjednoczone w roku 221 p.n.e. przez pierwszego cesarza z dynastii Qin – Shihuanga. Władca ten swoje cesarskie imię przyjął na cześć legendarnego Żółtego Cesarza (Huángdì) – twórcy Chin. Prawdziwe Chiny stworzył jednak Qin Shihuang. Udało mu się uzyskać kontrolę nad większością mniejszych państw, które na terenie dzisiejszych Chin istniały. Pierwszy cesarz z dynastii Qin uchodzi za twórcę chińskiego imperium, który doprowadził do jego zjednoczenia i skonsolidowania poprzez liczne reformy. Termin „Państwo Środka” możemy zatem także rozumieć jako „państwo centralne”, sprawujące rządy, tworzące prawo, koordynujące życie społeczne na danym obszarze. W takim też znaczeniu terminu 中国 używał język starochiński – oznaczał centralny punkt, miasta położone w środku, stolicę itp.
Środek Azji
„Kraj środka” to zatem ważne miasta, stolice, centralnie położone obszary. Dlatego zhong w 中国 możemy rozumieć też jako „położony w środku” – kraju, kontynentu itp. W ten sposób swoje imperium w ciągu biegu lat chińskiej historii nazywali Chińczycy. W starożytności sądzili, że ich kraj leży pomiędzy czterema morzami, a więc w ich centrum, środku. Termin „morze” był nieco metaforyczny, ale rzeczywiście we wszystkich kierunkach od dawnych Chin znaleźć można zbiorniki wodne. Były to jezioro Qinghai (Kuku-nor) na zachodzie, Morze Wschodniochińskie na wschodzie, Jezioro Bajkał na północy i Morze Południowochińskie na południu. Jeśli przyjrzymy się, jak wyglądały kształty dawnych chińskich państw na mapie, to zauważymy, że rzeczywiście położone były w dość centralnym punkcie Azji – Chiny i ich cywilizacja narodziły się w dzisiejszym regionie rzeki Żółtej. Zatem Państwo Środka oznacza też centralne położenie Chin, pochodzenie chińskiej cywilizacji ze środkowych obszarów kontynentu.
Chińska megalomania?
Pochodzenie tego zwrotu można wyjaśnić w jeszcze jeden sposób. Otóż Chińczycy uważali, że ich państwo jest najważniejsze i znajduje się w centrum świata. W porównaniu do żyjących na północy ludów koczowniczych i południowych plemion uważali się za ludność bardziej cywilizowaną, dbającą o wykształcenie, tworzącą prawo itp. W końcu cesarz uchodził za samego Syna Niebios — a skoro panował w Chinach, to musiało to być najważniejsze i najwspanialsze państwo.
Ważnej, centralnej wręcz pozycji na świecie nie można zaprzeczyć Chinom także dziś. Jest to państwo duże, silne, nieustannie pozostające w samym centrum zainteresowań. Kraj ten odgrywa ważną rolę na międzynarodowej scenie politycznej. Chiny stanowią centrum światowego handlu, posiadając wpływy na całym świecie.
