W chińskiej kulturze obdarowywanie się jest bardzo ważne. Pomaga ono budować i utrwalać więzi społeczne, tzw. guānxi (关系). Jest to także sposób, aby komuś zaimponować, zachęcić do współpracy, pokazać swój status itp. Niepisaną zasadą jest, że jeśli zostaliśmy obdarowani, to powinniśmy się przy najbliższej okazji odwzajemnić. Można zrobić to prezentem, a także przysługą lub zaproszeniem na wspólny posiłek. Prezenty są ważną częścią społecznej siatki zależności. Prezent po chińsku to lǐ wù (礼物), a więc dosłownie przedmiot (物) grzeczności (礼). Jest to zatem również forma wyrażenia szacunku i utrwalenia relacji.
Kiedy wręczać prezenty w Chinach?
W pracy upominki warto przygotować dla odwiedzającego kontrahenta czy delegacji. Ponadto bardzo często wręcza się je przedstawicielom rządowych instytucji. Popularną praktyką jest przywożenie lokalnych produktów z podróży, czy specjałów z rodzinnej miejscowości, a następnie obdarowywanie nimi m.in. znajomych z pracy. Współpracownikom czasem kupuje się prezenty np. z okazji ślubu, kupna mieszkania czy narodzin dziecka. Poza pracą Chińczycy wręczają upominki także podczas świąt, ślubów, ukończenia 100 dni dziecka, odwiedzin w czyimś domu, ukończenia szkoły. Wypada również ofiarować coś, odwiedzając chorego w szpitalu. Chiński Nowy Rok jest także okazją do wzajemnego obdarowywania się. Podczas tego święta dzieci i młodzież otrzymują od starszych wypełnione pieniędzmi czerwone koperty (hóng bāo, 红包).
Czego nie dawać w prezencie?
Ze względu na podobieństwo brzmienia niektórych słów w Chinach, nie wypada w prezencie dawać niektórych przedmiotów. Nie należy zatem ofiarowywać zegarków (zhōng, 钟), ponieważ słowo to brzmi jak „koniec” (zhōng, 终). Prezent taki mógłby zakończyć znajomość. Podobnie nie daje się raczej w prezencie butów (xié, 鞋). Słowo to brzmi jak „zło” (xié, 邪) i nie budzi pozytywnych skojarzeń. Niegdyś amerykański prezydent George Bush podczas swojej wizyty w Chinach ofiarował liderom tego kraju kowbojskie buty z amerykańską flagą, co zostało uznane za faux-pas. Nie wypada podarować również parasolki (sǎn, 伞). Jej brzmienie jest podobnie do „rozejścia się” (sàn, 散). Rozstanie (lí, 离) przywodzić będą na myśl także gruszki (lí, 栗). Lepiej więc zaopatrzyć się w brzmiące jak „pomyślność” (jí, 吉) mandarynki (jú, 橘). Typowym chińskim prezentem nie będzie także książka (shū, 书), ponieważ może wyrażać życzenie przegranej (shū, 输). Wręczając prezenty, warto unikać także ofiarowywania przedmiotów w liczbie 4 (sì, 四). Liczba ta brzmi ona jak „śmierć” (sǐ, 死). Zdecydowanie lepsza będzie ósemka (bā, 八), która brzmi jak „bogacenie się” (fā, 发). Nie wręcza się również ostrych przedmiotów, gdyż mogłyby one „przeciąć” naszą relację z obdarowywaną osobą.
Dobry prezent, czyli jaki?
Najlepszymi i najpopularniejszymi prezentami są lokalne specjały. Często w sklepach z pamiątkami można znaleźć gotowe, pięknie zapakowane zestawy prezentowe. Mogą być to lokalne przekąski czy wyroby artystyczne. Im bardziej wyjątkowy, lokalny, wyszukany prezent, tym lepiej. Popularne jest także wręczanie alkoholi, zwłaszcza w sferze biznesowej. Może być to droga chińska wódka, lokalne wino ryżowe bądź zagraniczny trunek. Częstym prezentem są także różnego rodzaju naczynia, sprzęty czy gadżety np. do kuchni. Za wspaniały prezent uchodzi ceramika – talerze czy czarki do herbaty będą świetnym pomysłem. Sama herbata jest także bardzo częstym chińskim upominkiem, trzeba jednak zadbać, aby była dobrej jakości. Dla osób starszych wyborem prezentowym mogą być także dobrej jakości witaminy czy suplementy diety podtrzymujące zdrowie. Udając się do kogoś w odwiedziny, zwykle kupuje się owoce. Zazwyczaj są to wspomniane mandarynki lub inne owoce będące akurat w sezonie. Chińczycy lubią też wręczać sobie dobra luksusowe — perfumy, markowe torebki czy zagraniczne kosmetyki. Popularne są też przedmioty tradycyjnych sztuk – grzebienie, wyroby z jadeitu itp.
Wartość prezentu
Należy zwrócić także uwagę na wartość prezentu – zbyt tanie przedmioty nie sprawią dobrego wrażenia. Mogą one spowodować tzw. utratę twarzy (miàzi, 面子), czyli pewnego rodzaju osobistego honoru i uznane za zniewagę. Jednocześnie zbyt drogie upominki mogą postawić odbiorcę w niekomfortowej sytuacji, zwłaszcza gdy nie będzie się on mógł jednakowo odwdzięczyć. Wartość prezentu zależy od naszej relacji z daną osobą. Im jest ona bliższa i im bardziej nam na niej zależy, tym droższy prezent. Znaczenie ma również okazja. Prezent na urodziny znajomego zwykle nie będzie tak drogi jak dla szefa firmy, z którą chcemy nawiązać współpracę. Wybierając prezent, winniśmy także pomyśleć o jego odbiorcy – co lubi, czy woli tradycyjne upominki, czy nasz prezent będzie dla tej osoby odpowiedni, np. czy pija herbatę lub alkohol.
Opakowanie
Wręczając prezenty w Chinach, trzeba zwrócić uwagę na opakowanie. Upominki powinny być starannie zapakowane i ładnie wyglądać. Nie bez znaczenia jest też kolor opakowania. Najlepiej, aby było ono czerwone lub żółte. Kolory te kojarzą się w Chinach z bogactwem i pomyślnością. Unika się za to koloru białego, który kojarzony jest z pogrzebem. Również sposób przyjmowania prezentu jest ważny. Otrzymując prezent, powinniśmy przyjąć go oburącz, co wyraża szacunek dla osoby obdarowującej. Trzeba jednak pamiętać, że tradycyjnie nie otwiera się prezentów w obecności osoby obdarowującej.
