W chińskiej kulturze obdarowywanie się jest bardzo ważne, pomaga budować i utrwalać więzi społeczne, tzw. guānxi (关系). Jest to także sposób, aby komuś zaimponować, zachęcić do współpracy, pokazać swój status itp. Niepisaną zasadą jest, że jeśli zostaliśmy obdarowani, to powinniśmy się przy najbliższej okazji odwzajemnić – prezentem, przysługą lub zaproszeniem na wspólny posiłek. Prezenty są ważną częścią społecznej siatki zależności. Prezent po chińsku to lǐ wù (礼物), a więc dosłownie przedmiot (物) grzeczności (礼), jest to zatem również forma wyrażenia szacunku i utrwalenia relacji.
KIEDY WRĘCZAĆ PREZENTY?
W pracy upominki warto przygotować dla odwiedzjącego kontrahenta czy delegacji, bardzo często wręcza się je przedstawicielom rządowych instytucji. Popularne jest także przywożenie lokalnych produktów z podróży czy specjałów z rodzinnej miejscowości oraz obdarowywanie nimi np. znajomych z pracy. Współpracownikom czasem kupuje się prezenty np. z okazji ślubu, kupna mieszkania czy narodzin dziecka. Poza pracą upominki wręcza się także podczas świąt, ślubów, ukończenia 100 dni dziecka, odwiedzin w czyimś domu, ukończenia szkoły itp., wypada również ofiarować coś odwiedzającego chorego w szpitalu. Chiński Nowy Rok jest także okazją do wzajemnego obdarowywania się, podczas tego święta dzieci i młodzież otrzymują od starszych wypełnione pieniędzmi czerwone koperty (hóng bāo, 红包).
CZEGO NIE DAWAĆ W PREZENCIE?
Ze względu na podobieństwo brzmienia niektórych słów w Chinach nie wypada w prezencie dawać niektórych przedmiotów. Nie należy zatem ofiarowywać zegarków (zhōng, 钟), ponieważ słowo to brzmi jak „koniec” (zhōng, 终)
i taki prezent mógłby zakończyć znajomość. Podobnie nie daje się raczej w prezencie butów (xié, 鞋), gdyż słowo to brzmi jak „zło” (xié, 邪) i nie budzi pozytywnych skojarzeń. Niegdyś amerykański prezydent George Bush podczas swojej wizyty w Chinach ofiarował liderom tego kraju kowbojskie buty z amerykańską flagą, co zostało uznane za faux pas. Nie wypada podarować również parasolki (sǎn, 伞), gdyż jej brzmienie jest podobnie do „rozejścia się” (sàn, 散). Rozstanie (lí, 离) przywodzić będą na myśl także gruszki (lí, 栗), lepiej więc zaopatrzyć się w brzmiące jak „pomyślność” (jí, 吉) mandarynki (jú, 橘). Typowym chińskim prezentem nie będzie także książka (shū, 书), ponieważ może wyrażać życzenie przegranej (shū, 输). Wręczając prezenty warto unikać także ofiarowywania przedmiotów w liczbie 4 (sì, 四), ponieważ brzmi ona jak „śmierć” (sǐ, 死). Zdecydowanie lepsza będzie ósemka (bā, 八), która brzmi jak „bogacenie się” (fā, 发). Nie wręcza się również ostrych przedmiotów, gdyż mogłyby one „przeciąć” naszą relację z obdarowywaną osobą.
DOBRY PREZENT, CZYLI JAKI?
Najlepszymi i najpopularniejszymi prezentami są lokalne specjały, często w sklepach z pamiątkami można znaleźć gotowe, pięknie zapakowane zestawy prezentowe. Mogą być to lokalne przekąski czy wyroby artystyczne. Im bardziej wyjątkowy, lokalny, wyszukany prezent, tym lepiej. Popularne jest także wręczanie alkoholi, zwłaszcza w sferze biznesowej, może być to droga chińska wódka, lokalne wino ryżowe bądź zagraniczny trunek. Częstym prezentem są także różnego rodzaju naczynia, sprzęty czy gadżety np. do kuchni. Za wspaniały prezent uchodzi ceramika – talerze czy czarki do herbaty będą świetnym pomysłem. Sama herbata jest także bardzo częstym chińskim upominkiem, trzeba jednak zadbać aby była dobrej jakości. Dla osób starszych wyborem prezentowym mogą być także dobrej jakości witaminy czy suplementy diety podtrzymujące zdrowie. Udając się do kogoś w odwiedziny zwykle kupuje się owoce – wspomniane mandarynki czy inne będące akurat w sezonie. Chińczycy lubią też wręczać sobie dobra luksusowe – perfumy, markowe torebki czy zagraniczne kosmetyki lub przedmioty tradycyjnych sztuk – grzebienie, wyroby z jadeitu itp.
WARTOŚĆ PREZENTU
Należy zwrócić także uwagę na wartość prezentu – zbyt tanie przedmioty nie sprawią dobrego wrażenia, mogą spowodować tzw. „utratę twarzy” (miàzi, 面子), czyli pewnego rodzaju osobistego honoru i uznane za zniewagę. Jednak zbyt drogie upominki mogą postawić odbiorcę w niekomfortowej sytuacji, zwłaszcza gdy nie będzie się on mógł jednakowo odwdzięczyć. Wartość prezentu zależy od naszej relacji z daną osobą – im jest ona bliższa i im bardziej nam na niej zależy, tym droższy prezent oraz okazji – prezent na urodziny znajomego zwykle nie będzie tak drogi jak dla szefa firmy, z którą chcemy nawiązać współpracę. Wybierając prezent winniśmy także pomyśleć o jego odbiorcy – co lubi, czy woli tradycyjne upominki, czy nasz prezent będzie dla tej osoby odpowiedni, np. czy pija herbatę lub alkohol.
OPAKOWANIE
Wręczając w Chinach prezenty trzeba zwrócić uwagę także na opakowanie. Najlepiej, aby było w kolorze czerwonym lub żółtym – kojarzą się one z bogactwem i pomyślnością. Unika się raczej białego, który kojarzony jest z pogrzebem. Upominki powinny być zapakowane i ładnie wyglądać, tradycyjnie nie otwiera się również prezentów w obecności osoby obdarowującej. Otrzymując zaś prezent, powinniśmy przyjąć go oburącz, co wyraża szacunek dla osoby obdarowującej.
